Τα παιδιά έχουν ενσυναίσθηση αλλά δεν εκφράζουν τα συναισθήματα τους

Τα σημερινά παιδιά έχουν ενσυναίσθηση αλλά δεν εκφράζουν τα συναισθήματα τους γεγονός που μπορεί να οδηγήσει σε διάφορα προβλήματα.

Σύμφωνα με μελέτες στην αναπτυξιακή ψυχολογία, η ικανότητα των παιδιών να εκφράζουν τα συναισθήματά τους εξαρτάται από:

Το συναισθηματικό περιβάλλον: Οι γονείς και οι εκπαιδευτικοί διαδραματίζουν κρίσιμο ρόλο στο αν τα παιδιά νιώθουν ασφαλή να εκφράζονται.
Τη συναισθηματική νοημοσύνη: Έρευνες δείχνουν ότι η συναισθηματική εκπαίδευση από μικρή ηλικία βοηθά στην καλύτερη κατανόηση και διαχείριση των συναισθημάτων.

Τα παιδιά σήμερα μπορεί να έχουν ενσυναίσθηση—δηλαδή, να κατανοούν και να αισθάνονται τα συναισθήματα των άλλων—αλλά να δυσκολεύονται να εκφράσουν τα δικά τους.

Γιατί συμβαίνει αυτό;

Υπερβολική έκθεση στην τεχνολογία

Η επικοινωνία μέσω μηνυμάτων, emoji και social media συχνά αντικαθιστά τη λεκτική και μη λεκτική έκφραση συναισθημάτων.
Η έλλειψη πρόσωπο με πρόσωπο αλληλεπίδρασης μειώνει την ικανότητα έκφρασης μέσω του τόνου της φωνής, της γλώσσας του σώματος κ.λπ.

Πίεση για “καλή συμπεριφορά”

Πολλά παιδιά μεγαλώνουν σε περιβάλλοντα όπου η έκφραση αρνητικών συναισθημάτων (θυμός, θλίψη, απογοήτευση) δεν είναι αποδεκτή.
Μαθαίνουν να κρύβουν τα συναισθήματά τους για να μην απογοητεύσουν τους γονείς ή τους δασκάλους τους.
Όταν οι γονείς είναι επικριτικοί ή απορριπτικοί απέναντι στα συναισθήματα των παιδιών τους, αυτά συχνά αναπτύσσουν μηχανισμούς άμυνας, όπως η απόσυρση ή η καταπίεση των συναισθημάτων τους.

Άγχος και απαιτήσεις της σύγχρονης κοινωνίας

Η πίεση για επιτυχία (σχολείο, δραστηριότητες, κοινωνικές σχέσεις) κάνει τα παιδιά να επικεντρώνονται στην απόδοση και όχι στην αυτογνωσία.
Πολλά παιδιά φοβούνται ότι η έκφραση των συναισθημάτων τους θα τα κάνει να φανούν αδύναμα.

Έλλειψη συναισθηματικής εκπαίδευσης

Παρόλο που τα σχολεία ενσωματώνουν προγράμματα συναισθηματικής αγωγής, η έμφαση είναι συχνά στη γνώση και όχι στη συναισθηματική έκφραση.

Η έλλειψη έκφρασης συναισθημάτων μπορεί να έχει σημαντικές επιπτώσεις στην ψυχική και κοινωνική ανάπτυξη των παιδιών. Αν και μπορεί να έχουν ενσυναίσθηση, η αδυναμία να εκφράσουν τα δικά τους συναισθήματα μπορεί να οδηγήσει σε διάφορα προβλήματα.

1. Συναισθηματικές Επιπτώσεις

Άγχος και Καταπίεση Συναισθημάτων: Όταν τα παιδιά δεν εκφράζουν αυτό που νιώθουν, τα συναισθήματα συσσωρεύονται, προκαλώντας στρες και άγχος.
Χαμηλή Αυτοεκτίμηση: Η αδυναμία να επικοινωνήσουν τις ανάγκες και τα συναισθήματά τους μπορεί να τα κάνει να νιώθουν αόρατα ή ασήμαντα.
Κατάθλιψη και Συναισθηματική Απομόνωση: Τα παιδιά μπορεί να αρχίσουν να απομακρύνονται από τους άλλους, πιστεύοντας ότι κανείς δεν θα καταλάβει ή δεν θα ενδιαφερθεί για τα συναισθήματά τους.

2. Κοινωνικές Επιπτώσεις

Δυσκολίες στις Σχέσεις: Η αδυναμία έκφρασης συναισθημάτων μπορεί να δυσκολέψει την ανάπτυξη ουσιαστικών σχέσεων με συνομηλίκους και ενήλικες.
Έλλειψη Εμπιστοσύνης: Αν ένα παιδί φοβάται να μιλήσει για τα συναισθήματά του, μπορεί να μην εμπιστεύεται εύκολα τους άλλους.
Επιθετικότητα ή Παθητικότητα: Μερικά παιδιά εκδηλώνουν την καταπιεσμένη τους ένταση με ξεσπάσματα θυμού, ενώ άλλα γίνονται υπερβολικά παθητικά και αποσύρονται κοινωνικά.

3. Επιπτώσεις στη Μαθησιακή Διαδικασία

Δυσκολία στη Συγκέντρωση: Όταν ένα παιδί καταπιέζει συναισθήματα, το μυαλό του μπορεί να είναι απασχολημένο με αυτά, επηρεάζοντας τη συγκέντρωση και τη μάθηση.
Μειωμένο Κίνητρο: Η συναισθηματική καταπίεση μπορεί να οδηγήσει σε έλλειψη ενθουσιασμού και ενδιαφέροντος για δραστηριότητες.
Προβλήματα Συνεργασίας: Στο σχολείο, τα παιδιά που δεν εκφράζουν τα συναισθήματά τους μπορεί να δυσκολεύονται να συνεργαστούν με τους άλλους.

Τι μπορούμε να κάνουμε;

Ενίσχυση της συναισθηματικής αγωγής στο σπίτι και στο σχολείο.
Δημιουργία ασφαλών χώρων όπου τα παιδιά νιώθουν άνετα να εκφράσουν τα συναισθήματά τους χωρίς φόβο κριτικής.
Περιορισμός της υπερβολικής χρήσης οθονών και προώθηση της δια ζώσης επικοινωνίας.
Εκμάθηση στρατηγικών όπως η αφήγηση ιστοριών, η ζωγραφική και το παιχνίδι ρόλων για την έκφραση συναισθημάτων.