Είναι αδιαμφισβήτητη αλήθεια πως στη ζωή μπορούν να συμβούν ανά πάσα στιγμή, άσχημες καταστάσεις, όπως μια σοβαρή ασθένεια σε κάποιο οικείο πρόσωπο ή ακόμη και στον ίδιο τον γονιό.
Είναι επίσης φυσικό να μην θέλουμε να στεναχωρήσουμε τα παιδιά μας συζητώντας για κάτι τόσο δυσάρεστο. Όμως δεν είναι καθόλου καλή ιδέα, αυτή. Τα παιδιά διαισθάνονται τα πάντα και πολύ περισσότερο τη δική μας στεναχώρια. Είναι ο σιωπηλός αποδέκτης κάθε ανάσας μας, κάθε λέξης, κάθε ματιάς… Ακούνε ψιθύρους και λυγμούς. Έχουν το μαγικό τρόπο να τα ακούν, να τα βλέπουν και να τα διαισθάνονται όλα. Ίσως από φόβο μήπως η δικιά μας μπόρα κλονίσει την ασφάλεια που έχουν ανάγκη. Στην προσπάθεια μας να κρύψουμε από τα παιδιά ένα δυσάρεστο γεγονός, στην πραγματικότητα το κάνουμε χειρότερο γιατί αφήνουμε τη φαντασία τους ελεύθερη να σκεφτεί ακόμη και χειρότερα πράγματα από αυτά που ενδεχομένως συμβαίνουν.
Είναι σημαντικό να βοηθήσουμε τα παιδιά να αναπτύξουν εκείνες τις ικανότητες που θα τα βοηθήσουν να ανταπεξέλθουν στο μέλλον σε αντίστοιχα δύσκολες καταστάσεις όπως είναι οι αρρώστιες ακόμη κι ο θάνατος.
Πώς να μιλήσετε στα παιδιά για μια σοβαρή αρρώστια: τα πρώτα βήματα
Όλα τα παιδιά δεν είναι τα ίδια, όπως κι όλες οι καταστάσεις δεν είναι οι ίδιες. Οι ειδικοί όμως μας δίνουν κάποιες συμβουλές που ίσως βοηθήσουν.
Το στάδιο ανάπτυξης που βρίσκεται το παιδί παίζει καθοριστικό ρόλο. Τα μικρότερα παιδιά δεν είναι σε θέση να καταλάβουν απόλυτα την κατάσταση ενώ τα μεγαλύτερα θα ζητήσουν να μάθουν πολλές πληροφορίες. Τα μικρότερα παιδιά πιθανόν να ανησυχήσουν ότι θα αρρωστήσουν και τα ίδια ή ακόμη ότι μπορεί να είναι και δικό τους λάθος. Αν δεν είστε απολύτως σίγουροι σε πιο στάδιο ανάπτυξης βρίσκεται το παιδί, μιλήστε με τον παιδίατρο σας.
Συζητήστε πρώτα με τον πατέρα/ μητέρα του παιδιού για το πως θα διαχειριστείτε την κατάσταση. Πρέπει και οι 2 γονείς να έχουν μία κοινή θέση για να μην δημιουργηθεί περαιτέρω σύγχυση στο παιδί. Ετοιμαστείτε για όλες τις πιθανές αντιδράσεις του παιδιού σας.
Βρείτε την κατάλληλη ώρα για να του μιλήσετε. Πρέπει να μπορείτε να του αφιερώσετε την αμέριστη προσοχή σας. Στην πρώτη συζήτηση, δώστε τη μεγάλη εικόνα χωρίς περιττή ανάλυση της κάθε παραμέτρου. Θα υπάρξουν επόμενες συζητήσεις που μπορείτε να εμβαθύνετε στην κατάσταση.
Πείτε το απλά. Στα μικρά παιδιά μπορεί για παράδειγμα να πείτε «ο μπαμπάς είναι άρρωστος και θα πρέπει να μείνει στο νοσοκομείο για κάποιες μέρες». Σε ένα μεγαλύτερο παιδί μπορείτε να πείτε «ο μπαμπάς έχει καρκίνο στους πνεύμονες. Θα μείνει στο νοσοκομείο κάποιο διάστημα προκειμένου οι γιατροί να του κάνουν μία σειρά από εξετάσεις για να βρουν την κατάλληλη θεραπεία».
Να είστε ειλικρινείς. Αυτό δεν σημαίνει βέβαια ότι πρέπει να του πείτε την κάθε ανατριχιαστική λεπτομέρεια. Όμως προετοιμάστε το παιδί για αυτό που έπεται. Για παράδειγμα ότι ο άρρωστος γονιός μπορεί να χάσει τα μαλλιά του, σε περίπτωση χημειοθεραπείας.
Μην κρύβετε τα συναισθήματα σας. Αν ανησυχείτε ή είστε στεναχωρημένοι, πείτε το. Δείξτε στο παιδί σας ότι είναι φυσιολογικό να αισθάνεται έτσι και το ίδιο. Διδάξτε και στο ίδιο, πως αντιμετωπίζονται τέτοιες δύσκολες καταστάσεις.
Μιλήστε για όλους αυτούς τους ανθρώπους που μπορούν να βοηθήσουν όπως για παράδειγμα, οι γιατροί. Εξηγείστε ότι όλες οι αρρώστιες δεν είναι ίδιες. Συζητήστε πως μπορεί να αλλάξει η καθημερινότητα σας κι άρα και του παιδιού. Τα παιδιά όλων των ηλικιών ανησυχούν για τις επερχόμενες αλλαγές στη ζωή τους. Βρείτε λύσεις για να ξέρουν ότι θα συνεχίσετε να είστε κοντά και στις δικές τους ανάγκες. Ενθαρρύνατε τα να κάνουν ερωτήσεις κι απαντήστε ειλικρινά.
Να είστε προετοιμασμένοι για οποιαδήποτε αντίδραση. Τα παιδιά μπορούν να εκδηλώσουν αναστάτωση, θυμό, λύπη αλλά και… τίποτα. Οι αντιδράσεις μπορούν να εκδηλωθούν στο σχολείο ή να παρατηρήσετε αλλαγή στο θέμα του ύπνου ή του φαγητού…Το κάθε παιδί έχει το δικό του τρόπο και αλλά και χρόνο αντίδρασης. Μπορεί η πρώτη αντίδραση να καθυστερήσει. Παρατηρήστε τα προσεχτικά μέρα με τη μέρα.
Εάν αναρωτιέστε πώς θα τα βγάλουν πέρα στις δύσκολες στιγμές, τα στοιχεία δείχνουν ότι με την κατάλληλη υποστήριξη τα παιδιά τα καταφέρνουν. Σύμφωνα με έρευνες, ωφελούνται από τη στενή σχέση με έναν ενήλικα – έναν γονέα, θείο ή οικογενειακό φίλο – ο οποίος τα εκτιμά και τα υποστηρίζει. Ένας ενήλικας που είναι πηγή στήριξης και έχει καλή επικοινωνία με ένα παιδί, μπορεί να το βοηθήσει να ανταπεξέλθει στις πιο αντίξοες καταστάσεις.
Μη διστάσετε να ζητήσετε επαγγελματική ψυχολογική βοήθεια, εφόσον το έχετε ανάγκη, προκειμένου να διαχειριστείτε τόσο τα δύσκολα συναισθήματα των παιδιών όσο και τα δικά σας.
