Η κλινική ψυχολόγος Δρ. Anne Lane δίνει βασικές συμβουλές προκειμένου να βοηθήσετε το παιδί να ρυθμίσει και να διαχειριστεί μπερδεμένα συναισθήματα, όπως ο θυμός, ο φόβος και η ανησυχία.
Τα συναισθήματα συχνά έχουν κακή φήμη. Λέμε «Είναι τόσο συναισθηματικός» καθώς το παιδί αντιδρά γρήγορα (και δυνατά) σε ένα φαινομενικά απλό αίτημα. «Δεν μπορώ να καταλάβω γιατί αγχώνεται τόσο πολύ με το κολύμπι» ή «Γιατί δεν μπορεί απλά να σταματήσει να πειράζει τον αδελφό του;» είναι αντίστοιχες φράσεις που ακούγονται συχνά όταν προσπαθούμε να βοηθήσουμε ένα παιδί να ρυθμίσει τα συναισθήματά του.
Ενίσχυση της συναισθηματικής νοημοσύνης
Ένας από τους πιο σημαντικούς τρόπους να βοηθήσετε το παιδί σας να αναπτύξει, να κατανοήσει και να ρυθμίσει τα συναισθήματά του είναι να εστιάσετε στην καλλιέργεια της συναισθηματικής νοημοσύνης. Αυτός ο όρος περιγράφει τη διαδικασία ανάπτυξης κατανόησης και ευελιξίας γύρω από τα συναισθήματα. Όταν βοηθάτε το παιδί σας να κατανοήσει, να ηρεμήσει και να στοχαστεί πάνω στα συναισθήματά του, ουσιαστικά υποστηρίζετε την ανάπτυξη της συναισθηματικής του νοημοσύνης.
Κεντρικό στοιχείο είναι η ικανότητα να αναγνωρίζει και να μιλάει για τα συναισθήματα. Αυτό ξεκινά σε γενικό επίπεδο, όταν το παιδί μαθαίνει να «βαφτίζει» τις εμπειρίες του με λέξεις. Η ονομασία βοηθά το παιδί να αρχίσει να αναγνωρίζει και να ρυθμίζει τα συναισθήματά του, και του δίνει τη δυνατότητα να επικοινωνεί με τους άλλους.
Όμως, η απλή ονομασία δεν αρκεί: χρειάζεται να ξέρουμε τι να κάνουμε με τα δύσκολα συναισθήματα που μπορεί να το κάνουν να απομακρύνει τους άλλους ή να συμπεριφέρεται με τρόπο δύσκολο ή σκληρό.
Δημιουργία νοοτροπίας αποδοχής
Μερικές φορές το παιδί μπορεί να μπλέκεται σε αγχώδεις σκέψεις και να νιώθει συνεχώς νευρικό ή σε ένταση. Σε αυτές τις περιπτώσεις, ο ρόλος σας είναι να πάτε πέρα από την απλή ονομασία και να το βοηθήσετε να αισθανθεί ασφαλές και ήρεμο, ενώ ταυτόχρονα το καθοδηγείτε να ρυθμίζει καλύτερα τα συναισθήματά του.
Αυτό συχνά σημαίνει να θέτετε όρια σε καταστροφικές συμπεριφορές, διατηρώντας όμως τη σύνδεση και την καλοσύνη. Για παράδειγμα: «Φαίνεσαι αναστατωμένος. Δεν θα σε αφήσω να πειράζεις την αδελφή σου, αλλά θέλω να έρθεις να κάτσεις μαζί μου».
Η νοοτροπία αποδοχής σημαίνει ότι δεν προσπαθείτε να «διορθώσετε» ή να εξαφανίσετε τα συναισθήματα του παιδιού. Αντίθετα, προσεγγίζετε με ανοιχτό πνεύμα και περιέργεια. Όποιο συναίσθημα κι αν εκφράζει – εκνευρισμό, απογοήτευση ή άμυνα – το αποδέχεστε και το εξερευνάτε μαζί του.
Η απλή πράξη του να ακούγεται ανοιχτά κάνει τα συναισθήματα του παιδιού να καταλαγιάζουν και ανοίγει τον δρόμο για να συνδεθείτε με τα πιο ευάλωτα συναισθήματα που κρύβονται πίσω από τις «θορυβώδεις» άμυνες.
Παραδείγματα φράσεων αποδοχής:
- «Θέλω να τα ακούσω όλα αυτά…»
- «Μπορείς να με βοηθήσεις να καταλάβω…»
- «Τα συναισθήματά σου έχουν νόημα…»
- «Δεν θέλω να μπω να τα διορθώσω ή να σε πιέσω να αλλάξεις…»
5 σημαντικά βήματα για να βοηθήσετε το παιδί σας να ρυθμίσει τα συναισθήματά του
- Διασφαλίστε ότι το παιδί νιώθει ασφαλές και υποστηριζόμενο.
Η ονομασία συναισθημάτων λειτουργεί καλύτερα σε περιβάλλον αποδοχής και στήριξης. Η ήρεμη παρουσία σας δείχνει στο παιδί ότι είναι ασφαλές και ότι τα συναισθήματά του δεν είναι κάτι τρομακτικό. - Ξεκινήστε με τα βασικά.
Με μικρότερα παιδιά, ξεκινήστε με απλές λέξεις όπως «χαρούμενος», «θυμωμένος», «λυπημένος» ή περιγραφές που συνδέονται με το σώμα, όπως «τρέμω μέσα μου». - Χρησιμοποιήστε λέξεις που ενισχύουν τη σύνδεση.
Όροι όπως «στεναχωρημένος» ή «ανήσυχος» βοηθούν το παιδί να στραφεί στον εαυτό του, ενώ πιο «αιχμηρές» λέξεις (θυμωμένος, ενοχλημένος) μπορεί να το κάνουν να κλείνεται. - Αναπτύξτε πιο λεπτές αποχρώσεις.
Μεγαλώνοντας, εισάγετε πιο σύνθετες έννοιες, όπως «ντροπιασμένος», «αμήχανος», «απομονωμένος», ή συνδυασμούς όπως «γκρινιάρης-ενθουσιασμένος». - Σεβαστείτε τις προτιμήσεις του παιδιού.
Η δική σας λέξη για ένα συναίσθημα μπορεί να μην ταιριάζει με τη δική του. Να ακούτε την ανατροφοδότηση και να προσαρμόζεστε, ώστε να νιώθει κατανοητό και πιο ήρεμο.
Πώς να αναπτύξετε ουσιαστικές συζητήσεις με το παιδί για τα συναισθήματα
- Εκμεταλλευτείτε την ευκαιρία όταν το παιδί ξεκινά τη συζήτηση.
- Μιλήστε λιγότερο και αφήστε περισσότερο χώρο στο παιδί.
- Αν διστάζει, αναγνωρίστε το: «Δε φαίνεται η κατάλληλη στιγμή να μιλήσουμε τώρα».
- Αποφύγετε να δίνετε υπερβολικές διαβεβαιώσεις όταν κυριαρχεί το άγχος· αντί γι’ αυτό, δείξτε ότι είναι ασφαλές στο παρόν: «Είμαι εδώ μαζί σου, είσαι ασφαλής».
- Μην παίρνετε προσωπικά τα «σκληρά» συναισθήματα· συχνά είναι το εξωτερικό κέλυφος που κρύβει ανάγκη για αναγνώριση.
Χρήσιμες φράσεις για να ανοίξετε συζητήσεις
Για σύνδεση και ανακούφιση:
- «Βλέπω ότι περνάς δύσκολα»
- «Είμαι εδώ, αγάπη μου»
- «Όλα φαίνονται πάρα πολλά αυτή τη στιγμή»
Για να ανοίξετε τη συζήτηση:
- «Ναι, σε καταλαβαίνω»
- «Αυτό που λες είναι ότι…»
- «Το λέω σωστά;»
- «Έχει νόημα αυτό που λες»
Για να βρει λέξεις το παιδί:
- «Νιώθεις εκνευρισμένο επειδή…»
- «Κι εγώ θα ένιωθα άσχημα αν μου συνέβαινε αυτό…»
- «Αυτό σε κάνει να ανησυχείς; Πώς θα το περιέγραφες;»
Κι όμως, παρόλο που τα συναισθήματα του παιδιού σας μπορεί να σας φαίνονται απογοητευτικά, μπερδεμένα ή ακόμα και ανησυχητικά, είναι σημαντικό να θυμάστε ότι παίζουν ζωτικό ρόλο στη ζωή και στην ψυχική του υγεία. Το βοηθούν να κρίνει καταστάσεις, να επικοινωνεί, ακόμη και να λύνει προβλήματα. Όταν τα συναισθήματά του λειτουργούν σωστά, ενισχύουν τη δημιουργικότητα, την ευελιξία σκέψης και την ικανότητα να δημιουργεί βαθιές σχέσεις με άλλους.
