‘Εχετε αναρωτηθεί ποιες είναι οι πρώτες σας αναμνήσεις; Όποιες κι αν είναι αυτές, είναι σίγουρο ότι είναι πολύτιμες για εσάς.
O Αριστοτέλης έλεγε πως η Ανάμνηση αφορούσε στην ανάσυρση λησμονημένων γεγονότων από τις προηγούμενες ζωές μας, οι οποίες εξακολουθούν να παραμένουν χαραγμένες στην αιώνια Μνήμη της Ψυχή μας. Σύμφωνα με τις αποκαλύψεις του μεγάλου φιλοσόφου, η επαναλειτουργία και αποκατάσταση της ανάμνησης θα πρέπει να αποτελέσει τον κύριο στόχο της ζωής κάθε ανθρώπου που θα επιθυμούσε να προχωρήσει στην πνευματική του εξέλιξη.
Πόσο μπορούμε όμως να εμπιστευτούμε τις αναμνήσεις μας; Και πού «αποθηκεύονται»; Υπάρχουν σε κάποιο συγκεκριμένο σημείο του εγκεφάλου μας;
Εκατοντάδες μελέτες δείχνουν πως δεν υπάρχει ένα συγκεκριμένο σημείο του εγκεφάλου μας στο οποίο αποθηκεύονται οι αναμνήσεις μας. Αντιθέτως φαίνεται ότι αποθηκεύονται, επεξεργάζονται και μετακινούνται δημιουργώντας πολύπλοκες συνδέσεις μέσα στον εγκέφαλο μας που ακόμη και σήμερα δεν έχουν γίνει πλήρως κατανοητές από την επιστημονική κοινότητα.
Η πιθανή ικανότητα αποθήκευσης αναμνήσεων είναι τεράστια και υπολογίζεται σε πολλά εκατομμύρια gigabytes. Αλλά οι αναμνήσεις μας είναι εύπλαστες. Αυτό που θυμόμαστε δεν είναι απαραίτητα αυτό που συνέβη πραγματικά. Είναι μια δραματική ανακατασκευή κάποιου γεγονότος που μπορεί να μεταβάλλεται χωρίς να το συνειδητοποιούμε Για να θυμηθούμε μία εμπειρία, πρέπει πρώτα να κωδικοποιηθεί. Η κωδικοποίηση αυτή είναι μία σύνθετη διαδικασία που δημιουργεί πολλές συσχετίσεις και νοήματα. Όσο η πληροφορία κωδικοποιείται και κάθε φορά που ανακαλείται, μπορεί να έρθει στο προσκήνιο με λάθη και παραλλαγές.
Η αποθήκευση της ανάμνησης στον εγκέφαλο μας, σε αντίθεση με τους υπολογιστές, είναι μια δημιουργική διαδικασία που γίνεται με τέτοιο τρόπο ώστε να μπορεί η πληροφορία να έχει κάποιο νόημα. Αυτός είναι κι ο λόγος που δεν θυμάστε τις καταστάσεις ακριβώς όπως συνέβησαν. Τις θυμόμαστε μέσα από τις συσχετίσεις που έχουμε κάνει για αυτές.
Δύο άνθρωποι που είδαν ακριβώς το ίδιο πράγμα, δεν σημαίνει απαραίτητα ότι το θυμούνται με τον ίδιο τρόπο. Και σε κάποιες περιπτώσεις, αυτό είναι προβληματικό. Η ψυχολόγος Elizabeth Loftus, έκανε μία εντυπωσιακή έρευνα με αυτόπτες μάρτυρες που είχαν κληθεί να καταθέσουν σε δικαστικές υποθέσεις. Η μελέτη της έδειξε πως η ανάμνηση μπορεί να επηρεαστεί και μετά το στάδιο της δημιουργίας της.
Για παράδειγμα σε μία ερώτηση όπως «τι χρώμα ήταν το παλτό του δράστη» μπορεί το ίδιο άτομο να δώσει διαφορετικές απαντήσεις ανάλογα με το πως θα τεθεί η ερώτηση ή αν ακούσει κάποιον άλλο μάρτυρα να δηλώνει άλλο χρώμα, από αυτό που θυμάται ο ίδιος. Και όλο αυτό χωρίς κανένα δόλο.
Το Innocence project αποκάλυψε πως το 70% των λανθασμένων καταδικών είχε προέλθει από λανθασμένες μαρτυρίες αυτοπτών μαρτύρων! Η αλήθεια αποκαλύφθηκε χρόνια μετά, μέσα από έρευνα που βασίστηκε σε αναλύσεις DNA.
Ένα κοινωνικό πείραμα γνωστό σαν, Lost in the Mall, πήρε ομάδες ανθρώπων και τους «εμφύτευσε» μιλώντας σε βάθος μαζί τους, την ψεύτικη ανάμνηση ότι είχαν χαθεί όταν ήταν μικροί σε κάποιο εμπορικό κέντρο.
Το ¼ των ατόμων όχι μόνο δέχτηκε την «ανάμνηση» αυτή σαν πραγματική αλλά την εμπλούτισε και με επιπλέον λεπτομέρειες. Δημιουργήσαν μία νέα ανάμνηση αντίστοιχη με αυτές που είχαν από πραγματικά γεγονότα.
Οι περισσότεροι από εμάς έχουμε παιδικές αναμνήσεις από τη βρεφική-παιδική μας ηλικία. Η επιστημονική έρευνα όμως θεωρεί ότι είναι μάλλον απίθανο να είναι πραγματικά δικές μας, λόγω του τρόπου που αποθηκεύονται οι αναμνήσεις στον παιδικό εγκέφαλο. Πολλές φορές έχουμε “φανταστεί” αυτές τις αναμνήσεις σε μεγαλύτερη ηλικία όταν μας έχουν δείξει φωτογραφίες ή μας έχουν διηγηθεί ιστορίες γύρω από αυτές.
Η υποκειμενική εμπειρία αυτών των αναμνήσεων δεν έχει καμία διαφορά από τις πραγματικές αναμνήσεις μας. Κάτω από αυτό το πρίσμα λοιπόν μπορεί κάποιες από τις πολύτιμες πρώτες αναμνήσεις μας να μην είναι τόσο αληθινές και να ζούμε περισσότερο μέσα από τη φαντασία μας, από όσο συνειδητοποιούμε.
Αγλαΐα Στεφάνου
Διαβάστε ακόμη: Πρακτικές από τον κόσμο του πρωταθλητισμού που μπορούν να αλλάξουν τη ζωή σας
