Η 20η Μαΐου γιορτάζεται κάθε χρόνο ως Παγκόσμια Ημέρα Μέλισσας, με απόφαση του ΟΗΕ, για να υπομνησθούν στην παγκόσμια κοινή γνώμη τα οφέλη της μελισσών και των λοιπών επικονιαστών στον άνθρωπο, το περιβάλλον και τον πολιτισμό και να προωθηθούν δράσεις για την προστασία τους.
Από την αρχαιότητα οι πρόγονοι μας γνώριζαν πολύ καλά την αξία της μέλισσας και την τιμούσαν με θρησκευτική ευλάβεια, αποδίδοντας της θεϊκές ιδιότητες. Σήμερα, η γνώση του σύγχρονου ανθρώπου για τη μέλισσα περιορίζεται στην αξιοποίηση των προϊόντων που παράγει (μέλι, κερί, βασιλικός πολτός, γύρη, πρόπολη) και λιγότερο στην αναγνώριση και σε βάθος εκτίμηση της συνεισφοράς της στο περιβάλλον και κατ’ επέκταση στον άνθρωπο. Πώς θα ζούσαμε, λοιπόν, εάν δεν είχαμε τον πιο ενεργό επικονιαστή της φύσης; Πόσο θα άλλαζε η διατροφή μας χωρίς το 70% των φυτικών ειδών και των οργανισμών που εξαρτώνται από αυτά;
Ένας κόσμος χωρίς μέλισσες;
Σύμφωνα με γνωστό αστικό μύθο, “Όταν εξαφανισθούν οι μέλισσες από τη γη, θα σημάνει και το τέλος του ανθρώπινου γένους”. Έχουμε αναρωτηθεί άραγε μήπως μέσα στην σοφία των μύθων κρύβονται πανανθρώπινες αλήθειες; Μήπως πίσω από τον απόλυτο χαρακτήρα αποφάνσεων, όπως η παραπάνω, συνδέονται αντικειμενικά και επαληθεύσιμα δεδομένα; Με αφορμή το σύνδρομο κατάρρευσης των κοινωνιών των μελισσών είναι ευκαιρία να επαναπροσδιορίσουμε την αξία της μέλισσας για το περιβάλλον και τον άνθρωπο και να λάβουμε δραστικά μέτρα για την προστασία της.
Οι μέλισσες εξαφανίζονται
Η κατακόρυφη μείωση του πληθυσμού των μελισσών αποδίδεται σύμφωνα με επιστημονικές μελέτες, στη σχεδόν καθολική χρήση των νεονικοτινοειδών φαρμάκων. Τα γνωστά σε όλους εντομοκτόνα που ευρέως χρησιμοποιούνται ανά τον κόσμο προκαλούν τον αποπροσανατολισμό της μέλισσας και τελικά την διάλυση της κυψέλης.
Τι είναι η επικονίαση και πώς λειτουργεί;
Η αναγέννηση της φύσης, η οποία σοφά γονιμοποιεί τα φυτά, ενώ παράλληλα επιτρέπει στα έντομα να τραφούν, αποτελεί και την πεμπτουσία της. Οι μέλισσες έχουν ενεργό ρόλο σε αυτή τη διαδικασία, καθώς είναι οι μεταφορείς της γύρης. Κατά τη διάρκεια λοιπόν της ανθοφορίας και προκειμένου να τραφούν, οι μέλισσες μεταφέρουν μαζί τους γύρη από άνθος σε άνθος και ασυναίσθητα γονιμοποιούν τα φυτά. Η επικονίαση που επιτελούν οι μέλισσες είναι για το 70% των φυτικών ειδών!!! Μια μέλισσα είναι ικανή κατα τη διάρκεια ενός έτους, για τη συλλογή της τροφής της να πραγματοποιήσει ένα εκατομμύριο πτήσεις και να γονιμοποιήσει ισάριθμα φυτά και καρποφόρα δέντρα.
Η αξία της επικονίασης
Σε μια μικρή χώρα, όπως είναι η Ελλάδα, με ετήσια παραγωγή περίπου 17 χιλιάδες τόνους μέλι (FAOSTAT), που υπολογίζεται ότι καλύπτει το 2,4% της αξίας της ζωικής παραγωγής και το 0,55% της συνολικής ακαθάριστης αξίας της αγροτικής παραγωγής, η αξία της επικονίασης είναι εκατονταπλάσια από την αξία των ίδιων των μελισσοκομικών προΊόντων. Η αγροτική παραγωγή είναι άμμεσα ή έμμεσα συνδεδεμένη με τη μέλισσα, γι’ αυτό και είναι επιβεβλημένο να λάβουμε δραστικά μέτρα για την προστασία της.
Η μέλισσα και η ανθρώπινη διατροφή
Το 2013 γνώστη αλυσίδα τροφίμων στην Αμερική αφαίρεσε από τα ράφια της όλα τα φρούτα, τα λαχανικά και τα τρόφιμα που προέρχονται από την επικονίαση της μέλισσας και το αποτέλεσμα ήταν μισοάδεια ράφια! Συνολικά 237 προιόντα αποσύρθηκαν, ποσοστό που ανέρχεται περίπου στο 52% του συνόλου των διαθέσιμων προϊόντων. Σκεφτείτε, λοιπόν, τα αγαπημένα σας φρούτα και λαχανικά να λείπουν από το τραπέζι σας, για να καταλάβετε πόσο σημαντική είναι η επικονίαση και η αλληλεπίδραση της μέλισσας με τη φύση για τον άνθρωπο. Έστω κι αν συνήθως δεν το συνειδητοποιούμε, θα έπρεπε να είμαστε ευγνώμονες στην κοινωνία των μελισσών, γι’ αυτά που τόσο απλόχερα μας προσφέρει.
