Πολλές φορές, ίσως και άθελα μας, κριτικάρουμε τις συμπεριφορές και τις επιλογές των παιδιών μας με τρόπο που μπορεί να είναι ντροπιαστικός ή/και προσβλητικός. Και δεν είναι καθόλου δύσκολο να συμβεί αυτό. Σκεφτείτε το απλά, πόσες φορές δεν έχετε πει:
- έτσι θα βγεις έξω;
- γιατί δεν διαβάζεις όπως η αδελφή σου;
- γιατί κλαις; δεν έγινε και κάτι σοβαρό.
Όταν τα λέμε αυτά, δεν συνειδητοποιούμε ότι μπορεί να προσβάλουμε το παιδί μας. Μάλλον πιστεύουμε ότι με αυτό τον τρόπο, ίσως το παιδί αντιληφθεί το πρόβλημα και αλλάξει συμπεριφορά. Το θεωρούμε δηλαδή εποικοδομητική κριτική.
Το πρόβλημα είναι ότι η γραμμή που διαχωρίζει την προσβολή από την εποικοδομητική κριτική, είναι λεπτή και πολλές φορές δυσδιάκριτη.
Ο λόγος είναι ότι τα παιδιά, πολλές φορές, δεν μπορούν να αλλάξουν αυτό που τους ζητάμε. Δεν μπορούν να είναι όλοι καλοί μαθητές ή υπάκουα παιδιά ή να τρώνε μόνο ότι πρέπει κ.τ.λ. Και δεν είναι λίγες οι φορές που η πιθανή κριτική μας μπορεί να αφορά σε ένα δομικό στοιχείο της προσωπικότητας τους. Η επιλογή των ρούχων στους έφηβους είναι ένα καλό παράδειγμα ή οι φίλοι που επιλέγουν και που μπορεί να μην μας αρέσουν.
Η κριτική που τους κάνουμε, μπορεί όχι μόνο να μην αποτελέσει κίνητρο για αλλαγή αλλά να τα κάνει να αισθανθούν και ανίκανα. Όταν οι γονείς δηλαδή, οι άνθρωποι που αγαπάνε περισσότερο, λένε κάτι κακό για τα ίδια, είναι φυσικό να θίγονται ή και να πληγώνονται. Το πιο πιθανό είναι η κριτική μας να επηρεάζει και αρνητικά την αυτοπεποίθηση τους.
Την επόμενη φορά που θα θελήστε να κάνετε κριτική σε κάτι, σκεφτείτε το διπλά. Αναρωτηθείτε τα εξής 2 πράγματα:
- Είναι κάτι που μπορεί να αλλάξει;
- Είναι πολύ σημαντικό να το αλλάξει;
Να είστε πραγματικά ειλικρινείς με τον εαυτό σας. Ειδικά στην 2η ερώτηση. Αν η απάντηση και στα δύο ερωτήματα, είναι όχι, καλύτερα μην πείτε τίποτα. Μην ρισκάρετε να πληγώσετε το παιδί σας αλλά και μην σπαταλάτε την ενέργεια και τον χρόνο σας.
Αν η απάντηση και στα δύο, είναι ναι, τότε ρωτήστε και πάλι τον εαυτό σας: Είναι η κατάλληλη στιγμή να μιλήσω;
H κριτική μπροστά σε άλλους δεν είναι σχεδόν ποτέ εποικοδομητική. Κάντε το μόνο αν η συμπεριφορά του παιδιού ήταν προσβλητική προς κάποιον ή επικίνδυνη. Τη στιγμή της έντασης, επίσης, το πιο πιθανό είναι ότι πείτε θα πάει χαμένο. Αν βλέπετε ότι το παιδί δεν επιθυμεί να αλλάξει μία προβληματική συμπεριφορά ή συνήθεια, πρέπει να βρείτε άλλον πιο αποτελεσματικό τρόπο να το διαχειριστείτε.
Κι εδώ έρχεται η τελευταία και πιο σημαντική ερώτηση: Υπάρχει καλύτερος τρόπος από την κριτική;
Το πιο πιθανό είναι πως απάντηση είναι ΝΑΙ.
Πρέπει να καταλάβετε τους λόγους πίσω από μία προβληματική συμπεριφορά ή επιλογή. Να θυμάστε πως τα λόγια των γονιών έχουν τεράστια επίδραση πάνω στη ψυχολογία των παιδιών, ακόμη κι όταν θεωρείτε ότι δεν σας ακούνε ή αδιαφορούν για αυτά που λέτε.
