Ενσυναίσθηση… Ένα χαρακτηριστικό, το οποίο για πολλούς συντρόφους, για πολλούς γονείς, για πολλούς θεραπευτές θεωρείται ένα όπλο στην διαχείριση της καθημερινότητάς τους.
Η λέξη ενσυναίσθηση στα αγγλικά ορίζεται ως empathy και αυτό συχνά μας μπερδεύει, καθώς την μπερδεύουμε με την εμπάθεια ή ακόμα και με την λέξη sympathy. Στην πραγματικότητα όμως με την λέξη sympathy δείχνουμε την συμπαράσταση και την συμπόνια μας για κάποιον, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι νιώθουμε τα αντίστοιχα συναισθήματα που νιώθει και εκείνος, για εκείνον…
Αντίθετα, η ενσυναίσθηση είναι η επίγνωση των συναισθημάτων των άλλων, των αναγκών και των ανησυχιών του, η ικανότητά μας να νιώσουμε για τον άλλον, όχι με τον άλλον…
Με απλά λόγια, λοιπόν, η ενσυναίσθηση είναι η επίγνωση των συναισθημάτων των άλλων, η κατανόησή τους, η ενίσχυσή τους, η υποστήριξη και το ενεργό ενδιαφέρον μας για τις ανησυχίες τους.
Στην πραγματικότητα είναι μια βαθιά επικοινωνιακή διαδικασία, μέσα από την οποία προσπαθούμε να αισθανθούμε τι λέει και τι θέλει να μας πει ο άλλος, τα κίνητρα και τις επιθυμίες του, καθώς και τους λόγους συμπεριφοράς του.
Εκτιμάμε τους άλλους σαν άτομα, βλέπουμε τον κόσμο μέσα από τα μάτια τους, κατανοούμε τι νιώθουν και επικοινωνούμε. Η βασική αρχή της ενσυναίσθησης είναι ότι δεν εστιάζουμε στην κριτική… Αποδεχόμαστε αυτό που λέει ο άλλος, ακόμα και αν δεν είμαστε σύμφωνοι με αυτό.
Πώς μπορούμε, λοιπόν, πρακτικά και στην καθημερινότητά μας να ενεργούμε προς τα παιδιά μας επιδεικνύοντας ενσυναίσθηση;
- Προσπαθήστε να χρησιμοποιήσετε εικόνες για να βοηθήσετε τα παιδιά σας να κατανοήσουν τα συναισθήματά τους…
- Παίξτε ρόλους, χωρίς να κρίνετε και κινητοποιήστε τα παιδιά σας να φαντασιωθούν τα συναισθήματα των άλλων
- Χρησιμοποιήστε τον εαυτό σας σαν παράδειγμα και αφήστε τα παιδιά σας να σας δουν σαν μοντέλο και πρότυπο συμπεριφοράς
- Επαινέστε τα όταν κάνουν κάτι σωστό και όταν κάνουν κάτι λάθος, σκεφτείτε σε τι μπορείτε να τα επηρέασε και συζητήστε το μαζί τους
Όλα αυτά έχουν σαν συνέπεια να:
- Τα κατανοούμε
- Συμπάσχουμε μαζί τους (ακόμα και για πράγματα που μπορεί να μας φαίνονται ασήμαντα), χωρίς να συμπάσχουμε γι’ αυτά
- Τους μαθαίνουμε το σωστό και το λάθος
- Τους δείχνουμε αγάπη και αποδοχή
- Τους δίνουμε αγάπη, χωρίς όρους, αλλά με όρια
Κλείνοντας, θα ήθελα να σας αναφέρω ένα εξαιρετικό παράδειγμα από το βιβλίο “The Yes Brain”, του Daniel Siegel.
-Μαμά, να φάω παγωτό πριν το φαγητό;
-Όχι, αγάπη μου δεν έχει παγωτό πριν το φαγητό…
-Όχι, θέλω παγωτό.
-Αγάπη μου, το παγωτό δεν το τρώμε πριν το φαγητό, θα μας κόψει την όρεξη.
-Δεν με νοιάζει!
-Δεν έχει παγωτό! Τελείωσε! Δεν θα το συζητήσουμε!
-Δεν τρώω και εγώ φαγητό!
Η αλήθεια είναι ότι αυτός ο διάλογος συχνά θα μπορούσε να ανταποκρίνεται σε στιγμές της καθημερινότητάς μας… Ας δούμε όμως και μια εναλλακτική δική μας διαχείριση, χρησιμοποιώντας ενσυναίσθηση…
-Μαμά, να φάω παγωτό πριν το φαγητό;
-Ξέρεις κάτι; Και εγώ πεινάω, και το παγωτό πριν το φαγητό ακούγεται τέλεια ιδέα. Χρειάζεται να φάμε το φαγητό μας πρώτα, αλλά ξέρεις τι σκέφτομαι; Θέλω βανίλια παγωτό, νομίζω… Αλλά ας αποφασίσουμε τι γεύση θα πάρουμε μετά. Έλα να κάτσουμε στο τραπέζι. Ας φάμε το φαγητό μας και μπορούμε να συζητήσουμε για τι γεύση παγωτό θα πάρουμε και από πού, μόλις τελειώσουμε.
Τόσο εξαιρετική διαχείριση… Δημιουργία μιας σχέσης εμπιστοσύνης, καθορισμός ορίων, επίδειξη στο παιδί ότι το καταλαβαίνουμε και το νιώθουμε, αφού το έχουμε ακούσει… Και ίσως το πιο σημαντικό από όλα… Διαχείριση του εαυτού μας και αποφυγή δικών μας έντονων θυμικών αντιδράσεων…
Ελένη Σολταρίδου, Ψυχολόγος – Υποψήφια Διδάκτωρ Ιατρικής
