Ορισμένες φράσεις που λέγονται από γονείς ή εκπαιδευτικούς, ακόμα και χωρίς πρόθεση, επιδρούν αρνητικά στην αυτοεκτίμηση των παιδιών.
Ορισμένες φράσεις μπορούν να κλονίσουν την εμπιστοσύνη που έχουν στον εαυτό τους. Το να είσαι γονιός σημαίνει να ισορροπείς ανάμεσα στα συναισθήματα, την κούραση και το άγχος της καθημερινότητας. Σε στιγμές έντασης, είναι πιθανό να μας ξεφεύγουν λόγια χωρίς να συνειδητοποιούμε τη βαρύτητά τους. Ωστόσο, τα παιδιά απορροφούν αυτά τα λόγια και τα ενσωματώνουν στη διαδικασία προσωπικής τους ανάπτυξης.
Κανείς δεν είναι τέλειος, όμως το να μάθουμε να εκφραζόμαστε πιο προσεκτικά μπορεί να αποτρέψει άθελα προκληθέντα τραύματα.
Ο ψυχολόγος Jeffrey Bernstein, σε άρθρο του στο Psychology Today, παρουσιάζει 7 φράσεις που πρέπει να αποφεύγονται ώστε να προστατευτεί η αυτοεκτίμηση και η συναισθηματική ισορροπία των παιδιών:
1. «Γιατί δεν κάνεις ό,τι και ο αδελφός/η αδελφή σου;»
Οι συγκρίσεις με αδέλφια ενισχύουν το αίσθημα κατωτερότητας και την ανταγωνιστικότητα. Αυτή η αντιπαλότητα μπορεί να οδηγήσει σε απογοήτευση και ζήλια αντί για ενθάρρυνση. Κάθε παιδί εξελίσσεται με το δικό του ρυθμό. Η αναγνώριση των ικανοτήτων και της προόδου του ενισχύει τη μακροπρόθεσμη αυτοπεποίθησή του.
2. «Κάνεις πάντα ανοησίες!»
Γενικεύσεις όπως «είσαι πάντα απρόσεκτος» ή «ποτέ δεν ακούς» δίνουν στο παιδί την αίσθηση ότι δεν μπορεί να αλλάξει. Αυτό μπορεί να μειώσει τη διάθεσή του για προσπάθεια. Μια πιο ενθαρρυντική προσέγγιση είναι: «Πρόσεξε λίγο, ξέρω ότι μπορείς να τα πας καλύτερα». Έτσι, το παιδί νιώθει υποστήριξη και όχι απόρριψη.
3. «Είμαι απογοητευμένος/η από σένα.»
Η έκφραση απογοήτευσης χωρίς στήριξη δημιουργεί ενοχή και την αίσθηση ότι το παιδί δεν είναι αρκετό. Προτιμήστε μια ενισχυτική φράση όπως: «Ξέρω ότι μπορείς να τα πας καλύτερα, είμαι εδώ για να σε βοηθήσω». Έτσι προωθείται η πρόοδος χωρίς ψυχολογική πίεση.
4. «Δεν είναι τίποτα, σταμάτα να κλαις.»
Όταν λέμε στο παιδί ότι υπερβάλλει, το μαθαίνουμε να καταπιέζει τα συναισθήματά του. Μακροπρόθεσμα, ίσως δυσκολεύεται να τα εκφράσει και να τα διαχειριστεί. Αντί γι’ αυτό, αναγνωρίστε το συναίσθημά του: «Βλέπω ότι είσαι λυπημένος/η. Θες να μου μιλήσεις;». Έτσι καλλιεργείται η συναισθηματική του νοημοσύνη.
5. «Είσαι τεμπέλης!»
Ετικέτες όπως «τεμπέλης», «πεισματάρης» ή «ενοχλητικός» διαμορφώνουν αρνητική αυτοεικόνα. Το παιδί μπορεί να πιστέψει ότι αυτές οι ιδιότητες το ορίζουν. Μια πιο βοηθητική προσέγγιση: «Ξέρω ότι μπορείς να τα καταφέρεις, ας προσπαθήσουμε μαζί». Έτσι ενισχύεται η θέληση και η αυτοεκτίμηση.
6. «Κοίτα τον φίλο σου, τα πάει καλύτερα από σένα!»
Η σύγκριση με συνομήλικους ενισχύει το αίσθημα ανεπάρκειας. Το παιδί μπορεί να συνδέσει την αξία του με τις επιδόσεις του. Αντί για συγκρίσεις, προτιμήστε: «Ο καθένας προχωρά με τον δικό του ρυθμό. Το σημαντικό είναι ότι προσπαθείς». Αυτό προωθεί τη θετική σκέψη και μειώνει το άγχος.
7. «Με έχεις κουράσει, θέλω την ησυχία μου!»
Σε στιγμές εξάντλησης, ένας γονιός μπορεί να μιλήσει απότομα. Όμως το παιδί μπορεί να το εκλάβει ως απόρριψη και να αισθανθεί ανασφάλεια. Προτιμότερο είναι να εκφραστείτε με ειλικρίνεια αλλά με σεβασμό: «Είμαι κουρασμένος/η και χρειάζομαι λίγη ησυχία. Θα τα πούμε σε λίγο». Έτσι δηλώνεται η ανάγκη σας χωρίς να πληγώνεται το παιδί.
