Ελληνίδα δασκάλα στη Σουηδία εξηγεί το εκπαιδευτικό σύστημα της χώρας

Η Βίκη Βράχα, 41 χρόνια δασκάλα σε σουηδικό σχολείο, εξηγεί πως λειτουργεί το εκπαιδευτικό σύστημα της Σκανδιναβίας, ένα από τα καλύτερα της Ευρώπης και τόσο μακριά από το δικό μας.

Μια γεύση από τα σχολεία της Σουηδίας έδωσε σε συνέντευξη της στο iefimerida, η Βίκυ Βράχα, η οποία εδώ και 41 χρόνια διδάσκει σε σουηδικό σχολείο. Η ίδια μετακόμισε στο Γκέτεμποργκ της Σουηδίας σε ηλικία 14 ετών όταν η οικογένεια της αποφάσισε να μετακομίσει μόνιμα εκεί.

Η φιλοσοφία του σουηδικού συστήματος είναι η δουλειά να γίνεται στο σχολείο. Οι γονείς απαιτούν από τους δασκάλους να μάθουν τα παιδιά τους και όχι το αντίστροφο. Οπότε ένα από τα πλεονεκτήματα είναι πως το σχολείο αναλαμβάνει την εκπαίδευση και τη διδασκαλία του μαθητή. Για παράδειγμα, μέσα στη τάξη γίνεται γενικότερα το μάθημα, αλλά αν έχουμε παιδιά με μαθησιακές δυσκολίες προσαρμόζουμε το μάθημα για να ακολουθήσουν κι εκείνα που έχουν ειδικό πρόγραμμα. Υπάρχουν μαθητές που έχουν μια άλλη μητρική γλώσσα και διάφορες άλλες δυσκολίες οπότε ο δάσκαλος προσαρμόζει το μάθημα του έτσι ώστε να ταιριάζει σε όλους του μαθητές. Φυσικά δεν μπορεί να είναι ακριβώς στα μέτρα όλων, αλλά υπάρχει βοήθεια για τα παιδιά που χρειάζονται ιδιαίτερη μεταχείριση.

 

Σε ποια ηλικία ξεκινάνε τα παιδιά το σχολείο

Στην ηλικία των 7, δεν ξέρω ακριβώς το λόγο, αλλά αυτή η ηλικία είναι το όριο για να ξεκινήσουν την εκπαίδευση τους. Τα παιδιά ξεκινάνε από την τάξη μηδέν, η οποία είναι μέσα στο σχολείο και πολλές φορές ξεκινούν με τον δάσκαλο που θα έχουν στις πρώτες τους τάξεις έτσι ώστε να γίνεται μια μικρή προετοιμασία. Μπορεί να συμβεί, κάποιες φορές, να μην τα πάρει ο δάσκαλος που θα έχουν στη πρώτη δημοτικού οπότε ο δάσκαλος που γνωρίζει πώς θα τα έχει επισκέπτεται το τμήμα για να κάνει κάποιες δραστηριότητες με τα παιδιά κι εκείνα να εξοικειωθούν μαζί του. Δεν θα γνωρίσουν ποτέ τα παιδιά της πρώτης δημοτικού το δάσκαλο την πρώτη ημέρα που ξεκινάνε σχολείο.

 

Η επιλογή των βιβλίων

Τα βιβλία, όπως και η ύλη, επιλέγονται από τον δάσκαλο. Όντως εμείς δεν έχουμε κρατικά βιβλία. Κάθε χρόνο, οι δάσκαλοι παρακολουθούμε την έκθεση σχολικών βιβλίων, μιλάμε με εκπροσώπους, κάνουμε έρευνα αγοράς και στο τέλος αποφασίζουμε ποια βιβλία θα παραγγείλουμε για τους μαθητές που θα έχουμε την επόμενη χρονιά. Τον Μάιο κάνουμε την μεγάλη παραγγελία όλο το σχολείο με τα βιβλία που έχουμε επιλέξει.

Δεν επιτρέπεται να κυκλοφορείς με τα παπούτσια

Οι μαθητές μέσα στο σχολείο κυκλοφορούν με τα παντοφλάκια τους ή με τις κάλτσες τους, όπως κάνουν στο σπίτι τους. Μέσα στην αίθουσα έχουμε χαλί που μαζεύονται οι μαθητές και πολλές φορές κάθονται εκεί οπότε δεν επιτρέπεται να φορούν τα παπούτσια τους. Ούτε στα σπίτια επιτρέπεται να μπαίνεις με παπούτσια, είναι μέσα στη νοοτροπία τους. Για να καταλάβετε θα σας εξηγήσω πώς είναι η τάξη μου διαμορφωμένη. Μπροστά στο πίνακα έχω ένα στρογγυλό χαλί που χωράει όλους τους μαθητές του τμήματος και εκεί συγκεντρωνόμαστε όταν θέλω να τους εξηγήσω κάτι, όταν έχουμε κάποιες συζητήσεις και θέλω να έρθουμε πιο κοντά. Μάλιστα, ένας μαθητής έχει τη δυνατότητα την ώρα που ασχολείται με μια εργασία να την κάνει πάνω στο χαλί. Τα θρανία των μαθητών είναι σε ομάδες, στη δική μου τάξη δεν κάθεται ένας- ένας, ή δύο -δύο, ο κάθε δάσκαλος επιλέγει πώς θα διαμορφώσει το χώρο μέσα στην αίθουσα. Ο χώρος διατηρείται πάντα καθαρός γιατί εκτός από το ότι κινούνται μέσα στην αίθουσα πρέπει να έχουν την αίσθηση πως βρίσκονται σε ένα οικείο περιβάλλον για να τους περνάς εντελώς διαφορετικά το μάθημα.

Το μεσημέρι κάνουμε ένα μεγάλο διάλειμμα όπου τα παιδιά μισή ώρα θα πάνε για φαγητό και άλλη μισή ώρα θα παίξουν και έπειτα επιστρέφουμε πάλι στην τάξη. Οι μαθητές των μικρότερων τάξεων τελειώνουν γύρω στις 13.30-14.00 και οι πιο μεγάλοι γύρω στις 15.30 το μεσημέρι.

Υποχρεωτικά τα χρηστικά μαθήματα

Το ένα εξάμηνο μπορεί να έχουν για παράδειγμα ραπτική, το άλλο εργασίες με ξύλο και μέταλλο ή μαγειρική. Συνήθως ένα τμήμα έχει 25 μαθητές οπότε στις δραστηριότητες χωρίζεται το τμήμα για να μπορέσει ο δάσκαλος να βοηθήσει όλους τους μαθητές. Αυτές οι δραστηριότητες ξεκινάνε από την τρίτη δημοτικού.

Μέσα από τις δραστηριότητες μαθαίνουν χρηστικά πράγματα, τα οποία τους βοηθούν και μετέπειτα στην ενήλικη ζωή τους και φυσικά μαθαίνουν να γίνονται αυτόνομες προσωπικότητες. Για παράδειγμα, στο μάθημα μαγειρικής μαθαίνουν για τη σωστή διατροφή, πώς διατηρούνται τα τρόφιμα. Στο μάθημα ραπτικής μαθαίνουν να ράβουν, να χειρίζονται την ραπτομηχανή και ξεκινάνε από μικρή ηλικία να φτιάχνουν πράγματα, όπως να ράψουν το σακουλάκι τους που βάζουν μέσα τα ρούχα της γυμναστικής. Αργότερα γίνεται πιο σύνθετο καθώς μαθαίνουν να ράβουν τα δικά τους ρούχα, να κεντάνε ακόμα και να πλέκουν. Όπως και στο μάθημα με το ξύλο και το μέταλλο που κάνουν εργασίες με τα δύο υλικά και από τα πρώτα πράγματα που μαθαίνουν είναι να φτιάχνουν μαχαιράκι από ξύλο για να παίρνουν το βούτυρο. Οι μαθητές το σχηματίζουν στο ξύλο, το κόβουν στο μηχάνημα, το κάνουν με λίμα και μετά με γυαλόχαρτο και φτιάχνουν το δικό τους μαχαίρι. Επιπλέον, μαθαίνουν να καρφώνουν, να κάνουν κατασκευές και σε όλα τα στάδια ο δάσκαλος είναι από πάνω τους.

 

 

Όσοι Σουηδοί έχουν εξοχική κατοικία κάνουν τις περισσότερες εργασίες μόνοι τους γιατί έχουν μάθει από το σχολείο να χρησιμοποιούν τα εργαλεία. Όπως και στο σπίτι τους οι περισσότεροι ράβουν τις κουρτίνες, κάνουν μαξιλάρια, επιδιορθώνουν τα ρούχα τους. Όλα αυτά είναι μέσα στην κουλτούρα τους.

Το διάβασμα γίνεται κατά κύριο λόγο στο σχολείο

Δίνουμε μαθήματα για το σπίτι, αλλά δεν απαιτούμε ο μαθητής να καταλάβει την ύλη στο σπίτι, ούτε έχουν καθημερινά εργασίες για το σπίτι. Συνήθως τους δίνουμε μία εργασία στη γλώσσα και μία στα μαθηματικά που είναι εμπέδωση όλων όσων έχουν διδαχτεί στο σχολείο. Ο μαθητής έχει στη διάθεση του περίπου μία βδομάδα για να κάνει την εργασία και να την παραδώσει στο δάσκαλο. Αυτό συμβαίνει περισσότερο για να κάνουμε τα παιδιά να συνηθίσουν να δουλεύουν στο σπίτι γιατί στις μεγαλύτερες τάξεις έχουν εργασίες.

Οπότε είναι ένας τρόπος για να συνηθίσουν και όχι για να καταλάβουν το μάθημα στο σπίτι. Γιατί, ο μαθητής που δυσκολεύεται στο σχολείο παίρνει βοήθεια από έναν βοηθητικό δάσκαλο που έχει το σχολείο και του εξηγεί. Είναι κάτι σαν τα ιδιαίτερα μαθήματα που κάνουν τα παιδιά στην Ελλάδα μόνο που στην Σουηδία γίνονται μέσα στο σχολείο. Στο σουηδικό σύστημα εκπαίδευσης δεν υπάρχει μαθαίνω στο σχολείο και πηγαίνω στο σπίτι να κάνω ασκήσεις. Επίσης, τα Σαββατοκύριακα, τις γιορτές και την βδομάδα των χειμερινών διακοπών που κλείνει το σχολείο, δεν δίνουμε ποτέ εργασία για το σπίτι.

Τα παιδιά αποκτούν κρίση από μικρά

Από πολύ μικρή ηλικία μαθαίνει τι παιδί να σκέφτεται, να μπορεί να εξελίξει την σκέψη του, δηλαδή να του κάνει ο δάσκαλος μια ερώτηση και με την απάντηση του να πηγαίνει ένα βήμα παραπέρα την σκέψη του. Ζητάμε από τους μαθητές τη γνώμη τους, είναι ερωτήσεις που γίνονται κι επιβάλλονται μέσα στο σχολείο. Θέλουμε από μικρά τα παιδιά να λένε την γνώμη τους και να μπορούν να παρουσιάσουν κάτι. Εγώ διδάσκω από επιλογή μέχρι την τρίτη δημοτικού και σε εκείνη την τάξη πρέπει ένας μαθητής να σταθεί στην αίθουσα μπροστά στους συμμαθητές του και να παρουσιάσει μια εργασία. Μάλιστα, είναι κάτι που το δουλεύουμε από την πρώτη δημοτικού για να συνηθίσει.

Σε μας συνηθίζεται να λες την άποψη σου και παντού θα σε ρωτήσουν «τι γνώμη έχεις»;, «ποια είναι η άποψη σου»;

Τα αρνητικά του συστήματος

Δεν μπορώ να βρω πολλά αρνητικά γιατί ουσιαστικά ως εκπαιδευτικό σύστημα δεν έχει κάτι το αρνητικό. Φυσικά και υπάρχουν δυσκολίες, όπως το να ανταπεξέλθουμε στις ανάγκες όλων των μαθητών. Επειδή το κάθε παιδί έχει διαφορετικές ανάγκες κάποιες φορές δεν υπάρχει πάντα η δυνατότητα να πάρει ακριβώς τη βοήθεια που χρειάζεται. Σε μεγάλο βαθμό, όμως, πιστεύω πως οι εκπαιδευτικοί ανταποκρινόμαστε και όταν υπάρχει καλή επικοινωνία και συνεννόηση με τους γονείς όλα γίνονται πιο εύκολα.